ΚΑΣΤΟΡΙΑ - Το Πολιτιστικό Καλεντάρι της Καστοριάς

Η Καστοριά δεν είναι απλά ένας όμορφος προορισμός για διακοπές, αλλά και ένας τόπος με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Αυτός ο σύντομος οδηγός αποτελεί μια «Χάρτα Πολιτισμού» ώστε να γνωρίσετε δρώμενα που μπορείτε να βιώσετε όποτε κι αν την επισκεφτείτε.
Ήθη έθιμα και παραδόσεις συνθέτουν τον κάθε πολιτισμό του δίνουν ταυτότητα αποτελούν τον συνεκτικό κρίκο που κρατάει την κοινωνία ενωμένη. Η Καστοριά έχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και μία επίσκεψη αρκεί για να σας το επιβεβαιώσει. Όποια εποχή και αν ταξιδέψετε στην πόλη θα έχετε την ευκαιρία να αποκτήσετε μοναδικές αναμνήσεις, εκεί που χτυπάει η καρδιά των Καστοριανών.
Με φόντο τις χιονισμένες κορυφές του Βιτσίου και του Γράμμου, οι φωτισμένοι δρόμοι, οι στολισμένες βιτρίνες και το μεγάλο δέντρο στο κέντρο του πάρκου Ολυμπιακής Φλόγας, καλωσορίζουν τους χειμερινούς επισκέπτες σε μία παραμυθένια χριστουγεννιάτικη εμπειρία. Κόντρα στο παγωμένο τοπίο η ζεστασιά και η φιλοξενία των Καστοριανών θα σας σκλαβώσει.
anama xristougenniatikou dentrou kastoria by kyrillos samaras

Τι να δείτε τον Χειμώνα

Το Δεκέμβριο, στα περισσότερα χωριά του νομού γίνονται οι λεγόμενες «Γουρουνοχαρές», γιορτές δηλαδή για το σφάξιμο του χοίρου. Στα παλιά χρόνια ήταν μέρος της απαραίτητης προετοιμασίας για την επιβίωση της κάθε οικογένειας στον βαρύ χειμώνα που ξεκινούσε. Στις μέρες μας είναι απλώς μία καλή αφορμή για φαγητό και γλέντι. Τσιγαρίδες (χοιρινό κρέας με λίπος), τηγανιά, ψητά κρέατα, άφθονο κρασί και τσίπουρο, χορός και τραγούδι. Ότι χρειάζεται για να κλείσει η χρονιά με τις καλύτερες αναμνήσεις. Μην παραλείψετε να περάσετε από την Λιθιά όπου ο τοπικός σύλλογος διοργανώνει τη γιορτή τσίπουρου.

Έθιμα του Δωδεκαήμερου

Οι νοικοκυρές ετοιμάζονται για τα Χριστούγεννα φτιάχνοντας παραδοσιακά γλυκά (κουραμπιέδες, μελομακάρονα, μπακλαβάδες και σαραγλί). Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα πιτσιρίκια ξεχύνονται στους δρόμους και τραγουδάνε τα κάλαντα. Τα Καστοριανά «Κόλεντα» ήταν ιδιαίτερα, όμως πλέον τα περισσότερα έχουν λησμονηθεί.
Στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Φώτων (Θεοφάνια), όλη η πόλη μαζεύεται στην λίμνη στην περιοχή «Σταυρός» για τον αγιασμό των υδάτων. Οι πιο τολμηροί χειμερινοί κολυμβητές θα βουτήξουν για να πιάσουν το σταυρό και να πάρουν την ευλογία του Μητροπολίτη και έπειτα θα τον περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι για γούρι και θα πάρουν κεράσματα. Παλαιότερα οι ντόπιοι έπαιρναν νερό από εκείνο το σημείο για να δώσουν στα ζώα τους και να ραντίσουν τα χωράφια τους για καλή σοδειά.
Νωρίς το απόγευμα της ίδιας ημέρας ξεκινάει το σημαντικότερο ίσως (και σίγουρα το πιο γνωστό) έθιμο της Καστοριάς, τα Ραγκουτσάρια. Όλη η πόλη ξεφαντώνει και για τρεις μέρες και νύχτες τα γραφικά στενάκια της Καστοριάς ζωντανεύουν από τις φωνές του κόσμου και τα χάλκινα ηχοχρώματα από τις μπάντες που ακολουθούν τα «μπουλούκια».
Τα Ραγκουτσάρια είναι γνήσια Ελληνορωμαϊκά καρναβάλια, μία διονυσιακή οργιαστική τελετή που επιβίωσε από το Βυζάντιο και την τουρκοκρατία. Οι παραδοσιακοί Ραγκουτσάριδες (ή Τσαρανιασμένοι), ήταν βαμμένοι στο πρόσωπο και το σώμα με μαύρο χρώμα και φορούσαν παλιά και σκισμένα ρούχα σαν ζητιάνοι, και έψελναν ξόρκια για να φύγουν τα κακά πνεύματα από τα σπίτια που επισκέπτονταν με αντάλλαγμα δώρα και ευχές. Εικάζεται ότι το όνομα προέρχεται από το λατινικό rogare που σημαίνει «αυτός που ζητάει».
Με το πέρασμα των χρόνων η μεταμφίεση άλλαξε και οι ζητιάνοι αντικαταστάθηκαν από ανιμαλιστικές (ζωώδεις) παραστάσεις και μεγάλες κουδούνες έκαναν την εμφάνισή τους. Μέχρι το 1930 ο χαρακτήρας του καρναβαλιού παρέμενε αρχαιοπρεπής, με μασκότ-πρωταγωνιστή τον Βάκχο. Από το 1950 και μετά (και εν μέρει χάρη στον επαναπατρισμό μεταναστών) το καρναβάλι απέκτησε πιο μοντέρνα και κοσμική εικόνα. Σήμερα δεν υπάρχει πια ενιαία μεταμφίεση: ο καθένας ντύνεται μασκαράς όπως θέλει και τα μπουλούκια είναι πολύχρωμα και μοναδικά.
Την τελευταία ημέρα (την λεγόμενη «Πατερίτσα») όλο αυτό το ξέφρενο γλέντι κορυφώνεται με την μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών που έχει ως αφετηρία το δημαρχείο της πόλης και τελικό προορισμό την πλατεία Ντολτσό, όπου βρίσκεται το αρχοντικό Ωρολογόπουλου, αφού διασχίσουν την οδό Μητροπόλεως και την πλατεία Ομονοίας. Το πάρτι τελειώνει με την βράβευση των καλύτερων μπουλουκιών.

Αποκριά στην Καστοριά

Παρότι τα καρναβαλικά έθιμα της Καστοριάς γίνονται νωρίτερα από την υπόλοιπη Ελλάδα, υπάρχουν και άλλα αποκριάτικα έθιμα πολύ ιδιαίτερα τα οποία προετοιμάζουν τους πιστούς για τη Σαρακοστή.
Οι Μπουμπούνες (ή Παλιαπούλες όπως λέγονται στο Άργος Ορεστικό) είναι ένα πανάρχαιο πυρολατρικό έθιμο. Στην αρχαιότητα επρόκειτο για νυχτερινές εκδηλώσεις των Ορεστών ως ένδειξη πίστης προς τον Πάνα και τον αστερισμό της Πλειάδας (Πούλιας). Σήμερα μεγάλες φωτιές ανάβουν στο Ντολτσό, το Απόζαρι, την Ομόνοια και άλλες γειτονιές και υπό τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής και κρασιού ξορκίζουν το κακό με την καθαρτική δύναμη της φωτιάς. Σε άλλα χωριά της Καστοριάς (Βογατσικό, Γέρμας, Κωσταράζι κλπ) το έθιμο είναι γνωστό ως «Κλαδαριές».
Το ίδιο βράδυ στα σπίτια παίζεται το «Χάσκαρι». Ο γηραιότερος του σπιτιού δένει με κλωστή ένα βρασμένο αυγό σε μια βέργα και το περιφέρει κοντά στα στόματα των υπολοίπων. Αυτοί με τη σειρά τους προσπαθούν να το αρπάξουν με μια δαγκωνιά (να το «χάψουν»). Αυτό το παιχνίδι δημιουργεί μια εύθυμη ατμόσφαιρα αλλά κρύβει και έναν συμβολισμό: κλείνει το στόμα του πιστού με αυγό (νηστεία) για να ξανανοίξει με αυγό την Ανάσταση.
Η Καθαρά Δευτέρα στην Καστοριά είναι μια μέρα που προσφέρεται για βόλτες. Έχει τόσες πλαγιές και άλση για να πετάξεις τον χαρταετό και να γιορτάσεις τα κούλουμα που δεν θα ξέρεις που να πρωτοπάς: στον Προφήτη Ηλία στην κορυφή της πόλης, στην πλατεία Κωνσταντίνου και Ελένης στην Καλλιθέα, στους Μανιάκους γύρω από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στην κεντρική πλατεία του Άργους Ορεστικού, στο δασάκι της Μεσοποταμίας, στο δασάκι της Κολοκυνθούς, στον Προφήτη Ηλία της Πενταβρύσσου… Όπου και να καταλήξετε πάντως, οι τοπικοί σύλλογοι είναι κάθε χρόνο εκεί για να μοιράσουν στον κόσμο φασολάδα και νηστήσιμα τοπικά εδέσματα, και να σας διασκεδάσουν με παραδοσιακούς χορούς, τραγούδι και κρασί.
koulouma kastoria by kyrillos samaras

Τι να δείτε την Άνοιξη

Την Κυριακή των Βαΐων στην Κορησό αναβιώνει το έθιμο των Λαζαρίνων, όπου κορίτσια ντυμένα στα λευκά καλωσορίζουν την Άνοιξη με τραγούδια οδεύοντας προς τον ιερό ναό του Αγ. Γεωργίου. Το έθιμο συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης και συνδέεται με την ανάσταση του Λαζάρου (εξ ου και το όνομα).
Από την Κυριακή των Βαΐων μέχρι και την Κυριακή του Θωμά, στην συνοικία Απόζαρι στήνεται η «Ροδάνη», μια ξύλινη τετραθέσια κούνια για την διασκέδαση μικρών και μεγάλων.

Έθιμα της Πασχαλιάς

Το Πάσχα στην Καστοριά είναι πραγματικά ιδιαίτερο. Την Μεγάλη Πέμπτη διοργανώνεται το «Νυφοπάζαρο», μια εμποροπανήγυρη που κάποτε τα κορίτσια έκαναν τη βόλτα τους για να βρουν σύζυγο. Πολλοί γάμοι έχουν συντελεστεί χάρη σε αυτό. Σήμερα είναι απλά μια ακόμη ευκαιρία για ψώνια και διασκέδαση στο Λούνα Παρκ που στήνεται για λίγες μέρες στο κέντρο της πόλης.
Την Μεγάλη Παρασκευή η ατμόσφαιρα της Καστοριάς είναι κατανυκτική. Οι καμπάνες που ηχούν πένθιμα από όλες σχεδόν τις εκκλησίες (που πλησιάζουν τις 80) φτάνουν από την μια άκρη της πόλης στην άλλη. Η περιφορά του επιτάφιου κλείνει τον πένθιμο κύκλο και δίνει χώρο στην προετοιμασία για την Ανάσταση.
Ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής, στο χωριό Πτεριά αναβιώνει το ποντιακό έθιμο της Πάλης (ένα έθιμο που ήρθε από τον ορεινό Πόντο) και οι Αυγομαχίες, που συνοδεύονται από παραδοσιακά ποντιακά γλέντια στην αλάνα μπροστά από την εκκλησία.
Την Πρωτομαγιά στην Καστοριά σίγουρα θα την λατρέψετε. Διαθέτει πληθώρα εκδηλώσεων αλλά και υπέροχες πλαγιές, τοπία και δάση γεμάτα λουλούδια έτοιμα για να συνθέσουν το πιο όμορφο και πολύχρωμο στεφάνι.
39 ημέρες μετά το Πάσχα, στον μεταβυζαντινό ναό της Αναλήψεως του Κυρίου, πραγματοποιείται η μεγάλη εμποροπανήγυρη του Δισπηλιού. Η Άνοιξη κλείνει με την –εδώ και 20 χρόνια- καθιερωμένη ανθοκομική έκθεση Φουντουκλή-Χλόης. Πρόκειται για ένα τριήμερο εκθεσιακό γεγονός που συνοδεύεται από επιδείξεις πολεμικών τεχνών, μουσικοχορευτικά σύνολα και φυσικά, υπέροχα λουλούδια.

Τι να δείτε το Καλοκαίρι

Ο Κλήδωνας είναι ένα ακόμη έθιμο που σήμερα διατηρείται από τους ντόπιους και από τους τοπικούς συλλόγους και συμπίπτει με την γιορτή του πατέρα. Στις 24 Ιουνίου αγόρια φέρνουν ένα αγκάθι και το στολίζουν με φρούτα της εποχής και λουλούδια ενώ τα κορίτσια φέρνουν νερό από την λίμνη χωρίς να μιλήσουν (βουβό νερό). Με τραγούδια, χορό και τοπικά εδέσματα διαβάζουν την τύχη τους και κάνουν ευχές για την ευημερία του τόπου.
Ο πολιτιστικός σύλλογος «Αθανάσιος Χριστόπουλος», διοργανώνει κάθε χρόνο τον πολιτιστικό θεσμό «Χριστοπούλεια», προς τιμήν του λόγιου ποιητή Αθανάσιου Χριστόπουλου, που γεννήθηκε στην Καστοριά κατά τον 18 αιώνα. Στα πιο όμορφα σημεία της πόλης διαδέχονται σημαντικά εικαστικά δρώμενα, για μικρούς και μεγάλους. Εκθέσεις φωτογραφίας, αγιογραφίας και ζωγραφικής, θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες, καθώς και επιμορφωτικά παιχνίδια για παιδιά με θέματα όπως ο αθλητισμός και οι τέχνες, σας περιμένουν να τα ανακαλύψετε ένα προς ένα.
Στο Άργος Ορεστικό του νομού Καστοριάς, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο «Τα Ορέστεια», με μία σειρά εκδηλώσεων, με πρωταγωνιστή την τοπική Φιλαρμονική του δήμου, προς τιμήν του Ορέστη της αρχαιότητας, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση, μετά τον φόνο του πατέρα του Αγαμέμνονα κατέφυγε στην περιοχή.
Στην Οξυά οργανώνεται από τον τοπικό σύλλογο η «Γιορτή Μανιταριού» με μανιταρομεζέδες και παραδοσιακή μουσική. Στην ίδια περιοχή θα συναντήσετε και πολλούς μοτοσικλετιστές καθώς η διαδρομή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε αυτούς τους κύκλους. Στο χωριό Πολυκέρασος, στον αυλόγυρο της εκκλησίας και στην πλακόστρωτη πλατεία πραγματοποιείται η «Γιορτή της Πατάτας».
Ο εξωραϊστικός σύλλογος «Το Απόζαρι» σας περιμένει στην «Γιορτή Ψαριού» για να γευτείτε τις λιχουδιές της λίμνης που ψαρεύονται με καλάμια ψαρέματος. Κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων θα έχετε την ευκαιρία για οικολογικούς περιπάτους, βόλτα στην πόλη και γενικά να δείτε την πόλη από μια άλλη σκοπιά. Ιδανικό για μικρούς και μεγάλους.
Στη μαρτυρική Κλεισούρα, κάθε χρόνο διοργανώνουν οι Σύλλογοι Κλεισουριέων το «Αντάμωμα». Εκκλησιασμός και χορευτική εκδήλωση συνθέτουν αυτόν τον θεσμό που συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών.
Από το Βογατσικό Καστοριάς κατάγεται ο Πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα, Ίωνας Δραγούμης. Προς τιμήν του λοιπόν κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα τα «Δραγούμεια», πολυήμερες εκδηλώσεις με παρουσιάσεις χορευτικών συλλόγων, μουσική και εκθέσεις τοπικών και όχι μόνο, ιδεών.
kalokairini panselinos kastoria by kyrillos samaras
Καθ’ όλη τη διάρκεια δε του καλοκαιριού, θα συναντήσετε παραδοσιακά πανηγύρια σε όλα τα χωριά του Νομού, με κλαρίνα μα και λαϊκές βραδιές, σουβλάκια, μπύρες και ρετσίνες.

Τι να δείτε το Φθινόπωρο

Σε ένα καταπράσινο τοπίο, με εκπληκτική θέα οι Κωσταραζινοί σας προσκαλούν κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου στο Μαρτυρικό Παλιό Κωσταράζι για να γιορτάσετε μαζί τους το «Γενέθλιο της Θεοτόκου». Κατασκηνωτές, ντόπια κρέατα, κρασί αλλά και παραδοσιακή μουσική συνθέτουν μία ιδιαίτερη σκηνή υπό το βλέμμα του -καμένου από τους Γερμανούς- σχολείου.
Εδώ και 400 χρόνια έμποροι απ’ όλη την Ελλάδα έρχονται στην Μεγάλη εμποροπανήγυρη του Άργους Ορεστικού την τελευταία εβδομάδα του Σεπτέμβρη. Ντόπια κρέατα, ποικιλία προϊόντων, χαμηλές τιμές και Λούνα Παρκ, συνθέτουν μία μεγάλη γιορτή για όλες τις ηλικίες.
panigyri argos orestiko
Την ημέρα της Ύψωσης του Τίμιου Σταυρού, στην Κρομηλιά, έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε νηστίσιμα ποντιακά εδέσματα, καθώς και τον τσορβά, μία παραδοσιακή ποντιακή σούπα με πλιγούρι, γιαούρτι και δυόσμο.
Στα Λακκώματα θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε παραδοσιακές συνταγές με φασόλια αλλά και να προμηθευτείτε τα ντόπια βιολογικά φασόλια Καστορίας στην «Γιορτή Φασολιού». Στην όμορφη, παραλίμνια θέση της Πολυκάρπης διοργανώνεται η «Γιορτή Μήλου» με πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων και μηλοδημιουργίες. Από το 1986 και κάθε χρόνο στο Καστανόφυτο, στο όρος Βόιο, πλήθος επισκεπτών συγκεντρώνονται για την Καστανογιορτή. Με βραστά ή ψητά κάστανα και κρασί, μπορείτε να διασκεδάσετε με τις μουσικοχορευτικές παραστάσεις που κρατούν όλη μέρα.
Στο χωριό Μελάς, με πατριωτικό ενθουσιασμό και συγκίνηση τιμάται ο Πρωτομάρτυρας της Μακεδονικής Ελευθερίας, Παύλος Μελάς. Προς τιμήν του, εκεί όπου φονεύθηκε το 1904, σύλλογοι και φορείς καταθέτουν στεφάνια και τελούν επιμνημόσυνη δέηση.
Το μεγάλο Διεθνές χορωδιακό φεστιβάλ λαμβάνει χώρα στο Άργος Ορεστικό, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για την επέτειο της απελευθέρωσης της Καστοριάς (11 Νοεμβρίου). Χορωδίες από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, καθώς και ντόπια εδέσματα, σας περιμένουν να απολαύσετε αυτό το καλαίσθητο γεγονός του νομού.
Η χρονιά κλείνει με την απόσταξη του τσίπουρου, τα λεγόμενα «Καζάνια». Αφορμή για γλέντι ολονύκτιο, το τσίπουρο άφθονο και τα τραγούδια ακούγονται σε όλα σχεδόν τα χωριά του νομού.
orologopoulos.gr

Αν βρήκατε ενδιαφέρον αυτό που είδατε, τότε κοινοποιήστε το και σε φίλους, μπορεί και σε αυτούς να είναι χρήσιμο!

Σχόλια

Διαβάστε επίσης

Ενίσχυση πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων

Πρόστιμα με βάση εισοδηματικά κριτήρια στον νέο ΚΟΚ

ΚΑΣΤΟΡΙΑ - Το παιδικό θέατρο Λάρισας αυρίο στην ΕΔΗΚΑ Καστοριάς