Πώς η διατροφή μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με αυτισμό. Γιατί έχουν έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών;

της Δρ Αιμιλίας Βασιλοπούλου, Κλινική Διαιτολόγος-Ψυχολόγος, aimi@vassilopoulou.gr

Ο αυτισμός (διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή) είναι μια νευροαναπτυξιακή αναπηρία που χαρακτηρίζεται από έλλειψη κοινωνικής και συναισθηματικής αμοιβαιότητας, περιορισμένες λεκτικές και μη λεκτικές γλωσσικές δεξιότητες και την παρουσία στερεότυπων και επαναλαμβανόμενων συμπεριφορών.

Για την αντιμετώπισή του στο πέρασμα των χρόνων έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι μέθοδοι, πιο βασικοί από τους οποίους είναι η Φαρμακοθεραπεία, η αισθητηριακή ολοκλήρωση και η γνωστική θεραπεία. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο οι γονείς, λόγω του περιορισμένου αριθμού των μεθόδων αντιμετώπισης των βασικών συμπτωμάτων του αυτισμού, στράφηκαν σε πιο φυσικές εναλλακτικές μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος, κύριος εκπρόσωπος των οποίων είναι η διατροφή.

Για να μπορέσουμε ωστόσο να αντιμετωπίσουμε την ιδιαιτερότητα αυτή διατροφικά, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ποια είναι η διατροφική κατάσταση των παιδιών με αυτισμό, ώστε να δούμε τι παρεμβάσεις και συμπληρώσεις μπορούν να γίνουν.

Διατροφικό προφίλ παιδιών με αυτισμό

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των ατόμων με αυτισμό είναι η αισθητηριακή αμυντικότητα. Το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα περισσότερα άτομα με αυτισμό να είναι επιλεκτικά στην κατανάλωση τροφίμων, κάτι το οποίο συνεπάγεται τόσο με μικρότερη ποικιλία τροφίμων στο διαιτολόγιό τους όσο και με μεγαλύτερη πιθανότητα ανεπαρκούς πρόσληψης τουλάχιστον ενός θρεπτικού συστατικού (75%), σε σχέση με τα τυπικά αναπτυσσόμενα άτομα (23%).

Έρευνες αποδεικνύουν ότι το σύνολο των παιδιών με αυτισμό παρουσιάζουν μεγαλύτερη μέση πρόσληψη μαγνησίου (καλές πηγές αποτελούν τα δημητριακά ολικής άλεσης, οι ξηροί καρποί, τα πράσινα λαχανικά κ.α.) και χαμηλότερη μέση πρόσληψη ασβεστίου (καλές πηγές αποτελούν το γάλα και τα προϊόντα του, τα αμύγδαλα, το μπρόκολο κ.α.), βιταμίνης Β12 (καλές πηγές αποτελούν το σκουμπρί, ο σολομός, το βοδινό συκώτι, το κόκκινο βοδινό κρέας κ.α.) και βιταμίνης D (καλές πηγές αποτελούν ο σολομός, ο τόνος, το βοδινό συκώτι κ.α.). Διαχωρίζοντας όμως τα παιδιά με αυτισμό ανάλογα με την επιλεκτικότητα που παρουσιάζουν σε σχέση με την κατανάλωση των τροφίμων, παρατηρείται πως η πρόσληψη θρεπτικών ουσιών από μη επιλεκτικούς καταναλωτές με αυτισμό δεν είναι σημαντικά διαφορετική από τις προσλήψεις των τυπικά αναπτυσσόμενων παιδιών, κάτι το οποίο δεν φαίνεται να ισχύει για τους επιλεκτικούς καταναλωτές με αυτισμό. Συγκεκριμένα, οι επιλεκτικοί καταναλωτές με αυτισμό, μέσα από έρευνες, διαπιστώνεται πως έχουν σημαντικά χαμηλότερη μέση ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου, βιταμίνης Β12 και βιταμίνης D από τους μη επιλεκτικούς καταναλωτές με αυτισμό. Από την άλλη πλευρά έναντι των τυπικά αναπτυσσόμενων παιδιών φαίνεται πως έχουν σημαντικά χαμηλότερη μέση πρόσληψη ασβεστίου, βιταμίνης Β12, βιταμίνης D, βιταμίνης Α (καλές πηγές αποτελούν τα καρότα, το σπανάκι, το μπρόκολο κ.α.) και πρωτεΐνης (καλές πηγές αποτελούν τα αυγά, το μοσχαρίσιο κρέας, αμύγδαλα κ.α.).

Τα περισσότερα άτομα με αυτισμό είναι επιλεκτικά στην κατανάλωση τροφίμων, κάτι το οποίο συνεπάγεται τόσο με μικρότερη ποικιλία τροφίμων στο διαιτολόγιό τους όσο και με μεγαλύτερη πιθανότητα ανεπαρκούς πρόσληψης τουλάχιστον ενός θρεπτικού συστατικού.

Μοντέλα διατροφής για την αντιμετώπιση του αυτισμού

 Τα τελευταία χρόνια η διατροφή αποτελεί ένα βασικό σύμμαχο στην αντιμετώπιση των βασικών συμπτωμάτων του αυτισμού. Τα πιο γνωστά μοντέλα διατροφής που χρησιμοποιούνται ευρέως για τον σκοπό αυτό είναι η δίαιτα χωρίς σιτηρά (δίαιτα χωρίς γλουτένη) και η δίαιτα χωρίς σιτηρά και γάλα (δίαιτα χωρίς γλουτένη και λακτόζη). Ποια είναι ωστόσο η αποτελεσματικότητα των μεθόδων αυτών;

Έρευνες αποδεικνύουν ότι η δίαιτα χωρίς σιτηρά βελτιώνει σημαντικά τον πόνο στο στομάχι, το φούσκωμα, τη δυσκοιλιότητα, τη διάρροια και γενικά τις γαστρεντερικές ανωμαλίες, οι οποίες αποτελούν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των ατόμων με αυτισμό. Ακόμα, μικρότερες αλλά εξίσου σημαντικές βελτιώσεις παρατηρούνται και στις αυτιστικές και στερεοτυπικές συμπεριφορές, στην επικοινωνία και στην κοινωνική αλληλεπίδραση των ατόμων αυτών.

Από την άλλη πλευρά η δίαιτα χωρίς σιτηρά και γάλα φαίνεται πως δρα κυρίως στην καλύτερη διαχείριση του βάρους των αυτιστικών ατόμων, αλλά και στην καλύτερη διατροφική τους κατάσταση. Πιο αναλυτικά, μελέτες αποδεικνύουν πως τα άτομα με αυτισμό που ακολούθησαν δίαιτα χωρίς σιτηρά και γάλα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν χαμηλότερο  βάρος, μικρότερη τάση να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, υψηλότερη λήψη ινών και  βιταμίνης Κ, χαμηλότερη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων, νατρίου, βιταμίνης Α, παντοθενικού οξέος (βιταμίνη Β5), βιοτίνης, ασβεστίου, φωσφόρου και ιωδίου.

Συμπληρώματα

Σύμφωνα με μελέτες που έχουν  διεξαχθεί στο παρελθόν, η χορήγηση Ω-3 λιπαρών οξέων σε  παιδιά με αυτισμό προκαλεί βελτίωση κάποιων συμπτωμάτων που σχετίζονται με τον αυτισμό, όπως είναι τα προβλήματα ύπνου, η κινητικότητα, η ευερεθιστότητα, η βλεμματική επαφή κ.α. Ωστόσο, διάφοροι περιορισμοί στις μελέτες αυτές, όπως ο μικρός αριθμός συμμετεχόντων, καθιστά τα αποτελέσματα μη επιβεβαιωμένα. Τα στοιχεία αυτά ωστόσο έρχονται σε αντιπαράθεση με τα αποτελέσματα μετέπειτα ερευνών, τα οποία απέδειξαν ότι η χορήγηση Ω-3 λιπαρών οξέων και συγκεκριμένα DHA, ενώ παρουσιάζουν κάποιες βελτιώσεις των γενικών συμπτωμάτων του αυτισμού, αυτές δεν θεωρούνται στατιστικά σημαντικές.

Εξίσου σημαντική για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του αυτισμού φαίνεται πως είναι και η χορήγηση βιταμίνης Β6 και μαγνησίου. Ωστόσο, τα αποτελέσματα τους δεν θεωρούνται μακροπρόθεσμα, καθώς η ευεργετική τους δράση παύει να υφίσταται μόλις διακοπεί η χορήγησή τους.

Τέλος, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στην ευεργετική δράση που έχει η χορήγηση  προβιοτικών στη μείωση των γαστρεντερικών συμπτωμάτων, όντας ζωντανά βακτήρια που όταν χορηγούνται αποικίζουν στον γαστρεντερικό σωλήνα και είναι ωφέλιμα για τον άνθρωπο. Αυτός είναι και ο λόγος που η χρήση τους συνιστάται σε περιπτώσεις παιδιών με αυτισμό που έχουν προβλήματα με το γαστρεντερικό τους σύστημα.

Σε συνεργασία με την Τσεκιτσίδη Ειρήνη- Φοιτήτρια Διαιτολογίας-Διατροφής ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης

Πηγές:

• Michelle H. Zimmer, Laura C. Hart, Patricia Manning-Courtney, Donna S. Murray, Nicole M. Bing, Suzanne Summer, 10 May 2011, Food Variety as a Predictor of Nutritional Status Among Children with Autism
• Faezeh Ghalichi, Jamal Ghaemmaghami, Ayyoub Malek, Alireza Ostadrahimi Tabriz, Iran, World J Pediatr Vol 12 No 4, 15 November 2016, Effect of gluten free diet on gastrointestinal and behavioral indices for children with autism spectrum disorders: a randomized clinical trial
• Salvador Marı –Bauset, Agustın Llopis-Gonza ´lez1, Itziar Zazpe, Amelia Marı-Sanchis, Marıa Morales Suarez-Varela, 01 October 2015, Nutritional Impact of a Gluten-Free Casein-Free Diet in Children with Autism Spectrum Disorder
• Bent S, Bertoglio K, Hendren R. , August 2009, Omega-3 fatty acids for autistic spectrum disorder: a systematic review. J Autism Dev Disord
• Robert G. Voigt, Michael W. Mellon, Slavica K. Katusic, Amy L. Weaver, Dietrich Matern, Bryan Mellon, Craig L. Jensen, William J. Barbaresi, JPGN Volume 58 Number 6, June 2014, Dietary Docosahexaenoic Acid Supplementation in Children With Autism
• Mousain-Bosc M, Roche M, Polge A, et al., Marsh 2006, Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium–vitamin B6: II. Pervasive developmental disorder-autism. Magnes Res
• Saavedra JM., June 2007, Use of probiotics in pediatrics: rationale, mechanisms of action and practical aspects. Nutr Clin Pract

http://www.valueforlife.gr

Αν βρήκατε ενδιαφέρον αυτό που είδατε, τότε κοινοποιήστε το και σε φίλους, μπορεί και σε αυτούς να είναι χρήσιμο!